تغییرات مکانی شکل های مختلف فسفر در اراضی شالیزاری

Authors

  • مریم پیکان کارشناس آزمایشگاه شیمی خاک موسسه تحقیقات برنج کشور
Abstract:

چکیده: سابقه و هدف: فسفریکی از عناصر غذایی اصلی محدود کننده تولیدات کشاورزی در خاک‌های شالیزاری بسیاری از مناطق برنج خیز جهان است. در شمال ایران نیز خاک‌های شالیزاری از کمبود مدیریت متعادل و مناسب کودهای فسفره رنج می برند. شیمی فسفر در این اراضی بدلیل تاثیر فرآیند‌های شیمیایی و بیولوژیکی مؤثر بر قابلیت دسترسی آن (از طریق تاثیر بر شکل‌های گوناگون فسفر) پیچیده می باشد. بنابراین شکل-های گوناگون فسفر نقشی بسیار حیاتی درظرفیت تأمین فسفر قابل دسترس خاک به ویژه در خاک‌های شالیزاری بازی می کند. در نتیجه برای درک و آگاهی ازغلظت فسفر ‌قابل‌استفاده در خاک داشتن اطلاعات دقیق از پراکنش مکانی شکل‌های مختلف آن و عامل‌های مؤثر در آن در بهینه‌سازی مدیریت فسفر، قابلیت تحرک و جابجایی آن ضروری است. هدف این پژوهش بررسی تغییرات مکانی فسفر قابل دسترس ، آلی وشکل‌های گوناگون فسفر معدنی، و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مهم و مؤثر بر آنها در مقیاس ناحیه‌ای یا مزرعه ایی برای دست یابی به امکان مدیریت بهتر کودی می باشد. مواد و روشها: این پژوهش در شالیزارهای شهرستان صومعه‌سرا در استان گیلان به اجرا در آمد. نمونه های خاک سطحی (صفر تا 30 سانتیمتری) برپایه پراگندگی جغرافیایی یکنواخت (شبکه 2×2 کیلومتر) از 103 مزرعه برنج تهیه و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های خاک مانند بافت ، اسیدیته گل اشباع، کربن آلی، کربنات کلسیم معادل وگنجایش تبادل کاتیونی، فسفر قابل دسترس و فسفر آلی آنها تعیین گردید. همچنین جداسازی و تعیین شکلهای گوناگون شیمیایی فسفر معدنی(فسفر محلول، فسفر پیوند یافته با آهن و آلومینیم، فسفر پیوند یافته با کلسیم) با روش عصاره گیری متوالی فسفر اندازهگیری شدند. آماره‌های توصیفی با استفاده از نرم‌افزار (نسخه 16) SPSS و محاسبات آمار-مکانی با نرم‌افزار GS+ (نسخه 1/5 ) و پهنه‌بندی با نرم‌افزار Arc GIS (نسخه 9.1) صورت پذیرفت. یافته ها: فسفر پیوند یافته با آلومینیوم و آهن (به ترتیب 194و 132) دارای بیشتربن و pH خاک (10.6) دارای کمترین ضریب تغییرات (CV) است. کلاس همبستگی (نسبت واریانس قطعه‌ای به آستانه) در داده‌های مطالعه شده نشان از وابستگی مکانی متوسط تا قوی است. همچنین مقدار کم تا متوسط واریانس قطعه ای (0.04 تا 3.2) در نوسان بوده و حاکی از فواصل شبکه نمونه برداری مناسب برای ویژگیهای خاک و شکلهای فسفر می باشد. تحلیل نیم تغییرنما‌ها نشان می‌دهد که دامنه تأثیر متغیرها از 2700 متر تا 6000 متر در نوسان می‌باشند. بر پایه همبستگی مکانی و خطی بیشترین غلظت فسفرقابل‌دسترس منطبق با فسفر پیوندیافته با آهن (Fe-P) (0.94) و فسفر پیوندیافته با آلومینیوم (Al-P) (0.84) و کربن آلی (0.4) بود. نتیجه‌گیری: با توجه به مشخص شدن ارتباط قوی بین فسفر قابل‌استفاده و شکل‌های فسفر پیوند یافته آهن و آلومینیم از یکسو و ارتباط آن با ویژگی پایه کربن‌آلی، تعیین محدوده همبستگی مکانی این ویژگی‌ها می‌تواند در بهبود مدیریت مصرف فسفر در اراضی شالیزاری مؤثر واقع شود. ابقای بقایای گیاهی از طریق اجرای عملیات شخم کم‌عمق در دو هفته بعد از برداشت برنج می‌تواند ضمن مخلوط کردن بقایای گیاهی با تقویت شرایط اکسیدی و تجزیه گیاه، موازنه فسفر را در خاک مثبت و از مصرف زیاد کود فسفر جلوگیری کند. با توجه به مصرف کم و یا عدم مصرف کودفسفاته در ناحیه مطالعه شده به نظر می رسد عملیات مدیریتی غرقاب کردن خاک های شالیزاری با ایجاد شرایط احیا، تغییر واکنش خاک و پایداری کانی‌های فسفاته بر وضعیت فسفرقابل‌دسترس مؤثر خواهند بود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تغییرات فسفر قابل جذب و شکل های فسفر معدنی بومی پس از غرقاب در خاک های شالیزاری شمال ایران

رفتار فسفر در خاک های غرقاب تفاوت قابل ملاحظه ای با خاک های غیرغرقاب دارد. تغییرات فسفر قابل جذب و شکل های فسفر معدنی پس از غرقاب در خاک های شالیزاری شمال ایران در یک تحقیق آزمایشگاهی بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل نوع خاک در 14 سطح (چهار خاک اسیدی یا غیرآهکی و 10 خاک آهکی) و مدت غرقاب شدن خاک در سه سطح (صفر، 30 و 90 روز) و با دو تکرار انجام شد. در پایان دو...

full text

ارزیابی اثر عملیات تسطیح اراضی بر تغییرات مکانی برخی ویژگی¬های مرتبط با حاصلخیزی خاک¬های شالیزاری

عملیات تسطیح و یکپارچه‌سازی شالیزارها از راهکارهای کلیدی در کشاورزی دقیق است. اما  تغییرات مکانی و توزیع عناصر غذایی در این اراضی به شدت تحت تأثیر عملیات تسطیح قرار می‌گیرد. هدف از این تحقیق مشخص نمودن اثرات عملیات تسطیح بر غیریکنواختی و شدت تغییرات مکانی برخی خواص مرتبط با حاصلخیزی خاک­­­ ­های شالیزاری بود.  عملیات تسطیح منجر به تغییرات معنی­دار در اندازه تغییرات مکانی و توزیع مکانی خواص مرتبط...

full text

ارزیابی تغییرات مکانی آهن قابل دسترس و عوامل مؤثر بر آن در خاک های شالیزاری ( مورد مطالعه: اراضی شالیزاری مرکزی گیلان)

آهن از عناصر غذایی کم مصرف مهم در گیاه برنج است. تشخیص صحیح وضعیت این عنصر در خاک¬های شالیزاری بسیار اهمیت دارد. از راهکارهای مؤثر برای ارتقای مدیریت حاصلخیزی، پهنه¬بندی صحیح، آگاهی از تغییرات مکانی و الگوهای توزیع عناصر غذایی کم مصرف برای مدیریت خاک و کاربرد صحیح کودهاست. این مطالعه به هدف ارزیابی وضعیت آهن قابل دسترس، تعیین عوامل خاکی مؤثر بر آن و انتخاب مناسب¬ترین روش درون¬یابی برای تعیین تو...

full text

تغییرات فسفر قابل‌جذب و شکل‌های فسفر معدنی بومی پس از غرقاب در خاک‌های شالیزاری شمال ایران

Phosphorus behavior in waterlogged soils is significantly different from non-waterlogged soils. Changes in available phosphorus and inorganic phosphorus fractions after waterlogging in the paddy soils of north of Iran were studied in a laboratory research. A factorial experiment in a completely randomized design with two replications was performed with factors of soil at 14 levels (10 alkaline-...

full text

تغییرات مکانی برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی در شکل های اراضی مختلف دشت تبریز

بررسی تغییرات مکانی و توزیع فراوانی ویژ­گی­های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی در داخل و بین شکل­های اراضیمختلف دشت تبریز در مقیاس ناحیه­ای مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. سیزده ویژ­گی برای 98 نقطه خاک سطحی اندازه­گیری گردید. نمونه­برداری به صورت شبکه­ای منظم و به فاصله 1000 متر با توجه به میزان تغییرات خاک انجام شد. شکل­های اراضی در ناحیه مورد مطالعه تپه، دشت دامنه­ای، دشت آبرفتی رودخانه­ای، دشت و ار...

full text

تأثیر مدیریت‌های مختلف خاک‌ورزی بر شکل های آلی فسفر خاک

تغییر در عملیات مدیریتی نظیر روش‌های حفظ بقایای گیاهی و خاک‌ورزی مختلف، می‌تواند پویایی فسفر در خاک را تغییر داده و زیست فراهمی فسفر را بیافزاید. کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک و کاهش اختلاط خاک بر چرخه و لایه‌بندی فسفر در خاک تأثیر می‌نهد به‌گونه ای که بیشترین غلظت فسفر در لایه‌های فوقانی خاک خواهد بود. هدف از این پژوهش، بررسی اثر خاک‌ورزی‌های مختلف بر شکل‌ها و توزیع فسفر آلی خا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 5

pages  93- 109

publication date 2017-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023